Genç yaşlarında Osmanlı hamidiye ordu birlikleri, kendisi ve ailesini tutuklayıp Diyarbakır`a sürgün ve hapise gönderdiler. 12 yaşında iken, ağabeyi (Abdülselam) idam edildi. 1919 yılında İngiliz işgalcilere karşı yürütülen isyana katıldı. 1931`de büyük kardeşi Şeyh Ahmed`in başlattığı ayaklanmaya katıldı. Ertesi yıl Barzan aşiretinin başkanı oldu. II. Dünya Savaşı`nda karışıklıklardan yararlanarak 1943`te Bağdat yönetimine başkaldırdı. Ağustos 1945`te geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşen bu hareketin bastırılması üzerine aşiretiyle birlikte İran`a geçti. 13 Ocak 1946`da SSCB`nin desteğiyle Mahabad`da ilan edilen kürt Mahabad Cumhuriyeti`nin kuruluşunda önemli rol oynadı ve tümgeneral rütbesiyle başkomutanlığa getirildi. SSCB`nin İran`dan çekilmesiyle (1947) Kürt Cumhuriyeti`ne son verilince, 500 silahlı adamıyla Türkiye-İran sınırı üzerinden SSCB`ye kaçtı. Burada kaldığı yıllarda Moskova Dil Enstitüsü`nde öğrenim gördü.
Abdülkerim Kasım`ın 1958`de krallığa son veren darbesinden sonra Irak`a döndü. Yasal bir kimlik kazanan Kürdistan Demokratik Partisi`nin önderi olarak önceleri yeni yönetimi destekledi. Ama ekonomik ve kültürel haklar konusunda verilen sözler yerine getirilmeyince, Eylül 1961`de ayaklandı ve peşmerge (ölüm öncüsü) denen gerilla kuvvetiyle Kuzey Irak`ın büyük bir bölümüne egemen oldu. Irak yönetimindeki çeşitli değişiklikler doğrultusunda zaman zaman ateşkes anlaşmaları yapmakla birlikte, Kuzey Irak`ta özerk bir yönetim kurmaya yönelik silahlı mücadeleyi başarıyla sürdürdü. Mart 1970`te Kürtlerin isteklerini kabul eden bir antlaşmanın imzalanması üzerine, silahlı mücadeleye son verdi.
Antlaşmanın uygulanması için öngörülen dört yıllık sürenin bitimine doğru Irak yönetiminin 1957 nüfus sayımını temel alan sınırlı bir kültürel özerklik planı sunması, ilişkileri gerginleştirdi. Bu sırada Irak ile anlaşmazlık halinde olan İran`dan destek alarak yeniden silahlı mücadeleyi başlatan Barzani, 1975`te bazı ödünler karşılığında Irak ile anlaşmaya varan İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi`nin yardımı kesmesi üzerine, çatışmayı durdurarak İran`a geçti.1976`da ABD`ye gitti ve orada öldü.
Kaynaklar
- Ferhad Ibrahim: ``Zwischen Stammestradition und Nationalismus.`` In: Bahman Nirumand: ``Die kurdische Tragödie.`` Hamburg 1991
- David McDowall: ``A Modern History of the Kurds.`` London 1996
- Britannica
- Biography
- More Biographical Information
- The Kurds and the KGB - The secret history of the Barzani dynasty by Dr. Kamal Said Qadir, AntiWar.com, August 31, 2006
- The Last Years of Mustafa Barzani." Middle East Quarterly promoting american interests
taslak
