Ladino

Kısaca: Musevi'lerin kullandığı 15. yy İspanyolcasını temel alan ancak içinde İbranice, Türkçe, Fransızca, Yunanca, Arapça ve Portekizce kelimeler de barındıran Latin kökenli bir Hint Avrupa dili. ...devamı ☟

Ladino
Ladino

Musevi'lerin kullandığı 15. yy İspanyolcasını temel alan ancak içinde İbranice, Türkçe, Fransızca, Yunanca, Arapça ve Portekizce kelimeler de barındıran Latin kökenli bir Hint Avrupa dili.

Kökeni



Ladino ya da yaygın söylenişiyle Judeo Espanyol, Hint Avrupa dil grubuna bağlı Latin kökenli dillerden olan İspanyolca'nın Museviler tarafından konuşulan bir lehçesidir. 1492'de İspanya'da kovulan Museviler Osmanlı İmparatorluğun'da bu dili serbestçe kullanmışlar, kitap ve gazeteler yayınlamışlar dolayısıyla da İspanya'daki dil değişimlerinden etkilenmeyip 15. yy İspanyolcasını günümüze değin taşıyabilmişlerdir. Ama bugün Ladino ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

İspanya İspanyolca'sından Farkları



15 yy. İspanyolcası olan Ladino'nun farkları gramer, kelimeler, telaffuz olarak ayrılabilir.

Gramer Farkları



Öncelikle Ladino, İspanyolca'nın Ortaçağdaki formunu korumaktadır, dolayısıyla fiil çekimlerinde, yardımcı fiillerde bir takım eski unsurları halen içinde barındırmaktadır.

Örneğin "Ser" (Olmak) fiilinin 2. Tekil Şahıs çekimi Modern İspanyolca'da "eres" iken Ladino'da "sos" dur. "Nereden" kelimesi Modern İspanyolca'da "Donde" şeklindeyken Ladino'da "Ande" şeklindedir. Dolayısıyla bir İspanyol "Nerelisin?" sorusunu "De donde eres?" şeklinde sorarken Ladino'da bu "D'ande sos?" şeklinde sorulur.

Yine dile İbranice'den giren -im ve -ot çoğul ekleri, Ladino'nun özellikleridir.

Kelime Farkları



Ladino; İspanya İspanyolcası'nın ilk zamanlarından kalma kelimeleri hala muhafaza etmektedir amatar, ambezar, alungo gibi kelimeler artık İspanyolca'da kullanılmazken, Ladino'da yaygın olarak kullanılmaktadır.

Yine Yunanca'dan Ladino'ya giren Bokal (Yunanca: Bukali = Şişe), Piron (Yunanca: Piruni = Çatal) kelimeleri Ladinoda kullanılır.

Dini terimlerin çoğu İbranice ve Aramice kökenlidir, Patur=Mübah, Kaşer=Helal, Mazal=Şans, Nes=Mucize

Türkçe'den girme kelimeler "Kuti = Kutu", "Buri=Boru", "Takum=Takım", "Furça=Fırça", "Bozear veya Bozdear=Bozmak", "Yanaşear=Yanaşmak"

Bazı kelimeler Ladino'ya Endülüs zamanında Arapça'dan girmiştir "Haber", "Alkunya=Soyad"

Dinin etkisiyle Hıristiyanlığı çağrıştıracak bazı kelimeler değiştilmiştir. Örneğin Tanrı'ya "Dios" değil "Dio" denir böylece çoğul anlaşılması engellenir. Pazar gününe Domingo "İsa'nın günü" yerine "Alhad" "Birinci gün" denir.

Yine dini sebeplerden dolayı olumsuz konuşmamak için bazı kelimelere tam ters anlamlar yüklenmiştir. Kömür yerine Blankura=Beyazlık, gibi.

Içinde "rd" sessizi geçen kelimeler "dr" ye dönüşür "Tarde=Tadre=Gün Batımı", "Verde=Vedre=Yeşil", "Sordo=Sodro=Sağır".

Bazı durumlarda kelimenin içine ekstra bir "n" harfi girer "asi=ansi=böyle", "mucha=muncha=çok" vs.

Alfabesi



Genel olarak İbranice'nin Raşi Yazısı ile yazılıp okunan Ladino 1928'de Türkiye'de Atatürk tarafından gerçekleştirilen Harf İnkılabı'ndan sonra eşzamanlı olarak Latin Alfabesi ile yazılmaya başlanmıştır. Ladino'nun yazımında Türkiye'de Ç, Ş, C gibi harfler kullanılırken Türkiye dışında Ch, Sh, Dj harfleri tercih edilmekle beraber her iki biçimde de Q harfi yerine K harfi kullanılır.

Telaffuz (Sesletim) Farklılıkları



Modern İspanyolca'dan oldukça farklıdır:

J harfleri İspanyolcadaki gibi "H" okunmayıp yerine göre "J", "C" veya "Ş" okunur. Okunmayan H harfleri bu dilde yazılmaz.

İbranice ve Türkçeden giren kelimelerde ve bazı kelimelerin okunuşunda "Ş" harfi muhafaza edilmiştir.

Şalom, Peşkado, Paşaro,vs.

Kelime içindeki ve sonundaki "s" harfleri İspanyolca'daki gibi "Peltek S" ile okunmayıp daha keskin "Z" biçiminde okunur.

Ladino'da konuşmada konuşmanın melodisi daha inişli çıkışlıdır, soru cümleleri çok daha vurguludur.

Ladino'nun Konuşulduğu Yerler



Ladino: İsrail dışında; Türkiye'de İstanbul, İzmir, Bursa, Yunanistan'da Atina ve Selanik, Bulgaristan, Kuzey Afrika Ülkeleri, Güney Amerika Ülkeleri olmak üzere yaklaşık 120-130 bin kişi tarafından ufak farklılıklarla konuşulmaktadır. Ladino: Türkiye'de 65 yaşın altındaki Museviler tarafından anlaşılsa bile artık konuşulamamaktadır. Ladino ciddi bir yok olma tehliksiyle karşı karşıyadır.

Türkiye'de Musevilerce çıkartılan Şalom gazetesinin sadece bir sayfası, Ladino dilinde basılmakta diğer sayfalarında ise Türkçe kullanılmaktadır.

Ladino'nun Bölgesel Farklılıkları



Ladino konuşulduğu ülkenin dilinden ödünç kelimeler aldığından bölgesel ufak farklılıklar görülmektedir ancak bu anlaşmaya engel olacak kadar büyük fark değildir. Örneğin İstanbul'da hamamböceğine "eskaravajo" denilirken İzmir'de "eskaravado" denir.

Ayrıca Bakınız



Yahudi-Roman dilleri

Dış bağlantılar

Ladino

1. anlamı (i.) Ladino.

Ladino

Ladino İngilizce anlamı ve tanımı

Ladino anlamları

  1. (noun) One of the half-breed descendants of whites and Indians; a mestizo; -- so called throughout Central America. They are usually of a yellowish orange tinge.
  2. (noun) A ladin.
  3. (noun) The mixed Spanish and Hebrew language spoken by Sephardim.
  4. (noun) A cunningly vicious horse.

Ladino tanım:

Kelime: la·di·no
Söyleniş: l&-'dE-(")nO
İşlev: noun
Türleri: plural -nos
Kökeni: Spanish, literally, Latin, from Latin latinus
1 often capitalized [American Spanish] : a westernized Spanish-speaking Latin American; especially : MESTIZO
2 capitalized [Judeo-Spanish, from Old Spanish] : JUDEO-SPANISH

Ladino

İngilizce Ladino kelimesinin İspanyolca karşılığı.
s. ladino (m)

Ladino

İngilizce Ladino kelimesinin Fransızca karşılığı.
n. Ladino, judéo-espagnol, dialecte espagnol basé sur un ancien espagnol parlé par les juifs sépharades mais retranscrit en hébreu

Ladino

İngilizce Ladino kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Ladino, spanischer Dialekt von sephardischen Juden gesprochen und in hebräischer Schrift niedergeschrieben

Ladino

İngilizce Ladino kelimesinin Portekizce karşılığı.
s. Ladino, dialeto do espanhol baseado no espanhol antigo falado por judeus sefaradis mas escrito com o alfabeto hebraico
s. mestiço

Ladino

Fransızca Ladino kelimesinin İngilizce karşılığı.
(m) n. ladino

Ladino

Almanca Ladino kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. Judeo-Spanish, Spanish dialect based on old Spanish spoken by Sephardic Jews but written in Hebrew script

Ladino

İtalyanca Ladino kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. Ladin

Ladino

Portekizce Ladino kelimesinin İngilizce karşılığı.
adj. jesuitic, jesuitical, wily

Ladino

İspanyolca Ladino kelimesinin İngilizce karşılığı.
adj. cunning, crafty; linguistic; Central American of Spanish origin

Ladino

n. Judeo-Spanish, Spanish dialect based on old Spanish spoken by Sephardic Jews but written in Hebrew script
n. mestizo, person of mixed racial background (in Cental America)
n. ladino

Ladino

Portekizce Ladino kelimesinin Fransızca karşılığı.
(comportamento) malin; retors; rusé; astucieux

Ladino

İspanyolca Ladino kelimesinin Almanca karşılığı.
n. mestize
a. verschmitzt, verschlagen, schlau, pfiffig, listig, gewieft, gerissen, ausgekocht, gewiegt, gewitzt, bewandert: in sprachen bewandert, sprechend: spanisch sprechend

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ladino Resimleri

Ladino Vikipedi
6 yıl önce

Ladino Vikipedi Vikipedi'nin Ladino sürümüdür. Eylül 2005'te başlatıldı. 27 Nisan 2008'den itibaren, 1.794 maddeye sahip olmaktadır, ve böylece 139. en...

Haketia
6 yıl önce

tehlika altında olan Yahudi-Fas Romen dilidir; Djudeo Spañol veya Ladino Occidental (batı Ladino) olarak da bilinir. Fas'ın Kuzeydoğusundaki Tetuan, Tanca ve...

Ladinolar
6 yıl önce

Ladinolar (İbyolca Los ladinos), Latin Amerika'da, özellikle de Guatemala'da yaşayan, yerli halklar ile İbya kökenli Avrupalıların melezi olan Mestizo...

Şalom (gazete)
2 yıl önce

okurla buluşan Şalom gazetesi, Türkçenin ana dil olarak Ladinonun yerini almasından dolayı, Ladino dilinde bir sayfası hariç Türkçe yayınlanmaya başladı...

Şalom (gazete), 1947, 1984, Cemaat, Gazete, Gazeteci, Gözlem Kitap, Ladino, Musevi, Taslak, Türkiye
Yahudi Latincesi
4 yıl önce

Latincesi) kollarına aittir. Yahudi Latincesi'nin Katalanik, Lusitanik ve Ladino ile olan bağı diğer Yahudi-Romen dillerine kıyasla daha azdır. Yahudi Latincesi'nin...

Yahudi dilleri
6 yıl önce

yıkılmasıyla dünyaya dağılan Yahudiler İbya'da 15. yüzyıl İbyolca'sı olan Ladino, Doğu Avrupa'da da Cermenik bir dil olan Yidiş kullanmışlardır. Arap ülkelerinde...

Paradesi Yahudileri
6 yıl önce

Doğu'dan göç etmiş Yahudiler'in torunlarıdır. Geleneksel olarak anadilleri Ladino olmasına rağman zamanla Yahudi Malayalamı'nı benimsediler. Halaha Yahudiliği'nin...

Kantor
2 yıl önce

Kantor ya da hazan (İbranice: חַזָּן ħazzān, Yidiş: khazn, Ladino: hassan), melodik duaları yöneten, şan sanatı konusunda eğitim almış Yahudi müzisyen...