Devletin iç işlerini düzenledikten sonra, güçlü bir donanma oluşturarak Çanakkale ağzını tutmuş, Venedik deniz kuvvetlerini yenilgiye uğratıp boğazı açmıştır. Bozcaada ve Limni'yi kurtardı. İsyan eden Erdel Beyini yola getirdi. Anadolu'daki Abaza ayaklanmalarını bastırıp, vilayetleri gözü dönmüş zorbalardan temizleyip iç düzen ve güvenliği sağladı. Bütçe sorunlarını ele alıp, bu konuda yolsuzluğu görülen kişileri ortadan kaldırdı. Avrupa devletleriyle yeni bir savaşa hazırlandığı sırada, 1661'de Edirne'de öldü. Vasiyeti gereği yerine oğlu Fazıl Ahmet Paşa getirildi.
Köprülü Mehmed Paşa
On yedinci yüzyıl Osmanlı Sadrazamlarından. Babasının adı Hüseyin olup, Arnavutluk’un Berat Sancağının Rudnik köyünde doğdu. Gençliğinde Osmanlı sarayında hizmete alındı. İyi bir tahsil ve terbiye görerek yetiştirildi. Köprülü lakabı, Amasya’ya bağlı Köprü kasabasından evlenip orada ikamet etmesindendir.Osmanlı Devletinde saray mutfağı olan Matbah-ı amirede hizmete başladı. Osmanlı sultanlarından Dördüncü Mehmed Han (1623-1640) devrinde, Silahdar Hüsrev Paşanın maiyetine girdi. Enderun’da başladığı hizmette, Hüsrev Paşanın vezirliği sırasında Hazinedarlığa yükseldi. Çeşitli voyvodalıklarda yaptığı hizmetler üzerine makam ve rütbesi yükseldi. Şam, Kudüs, Trablus eyaletlerinde valilik yapıp, 1650’de vezirlik rütbesi verildi. Sultan Dördüncü Mehmed Han (1648-1687) devrinde, Boynueğri Mehmed Paşadan sonra 15 Eylül 1656’da Sadrazamlığa tayin edildi.
Köprülü Mehmed Paşa, sadrazamlığa getirilmesiyle, esaslı bir ıslahat başlattı. Mali, adli, askeri tedbirler alıp, Osmanlı Devletini daha da kuvvetlendirdi. Venediklilerin işgaline uğrayan Bozcaada’yı 31 Ağustos 1657’de, Limni Adasını da 15 Kasım 1657’de kurtardı. Osmanlı Devletine karşı Avrupa devletleriyle ittifak kurup, isyan eden Erdel üzerine, 1658 yazında sefere çıktı. 1 Eylül 1658’de Erdel’in kapısı vaziyetindeki Yanova teslim alınıp, Prens Georges Rakoczy kaçınca, yerine Akos Borcsai tayin edildi. Yanova, Şebes ve Lagoş şehirleri Osmanlı Devletine katıldı. Erdel’in haracı kırk bin altına çıkarılıp, elli bin kuruş harp tazminatı alındı. Osmanlı ordusunun ve Vezir-i azam Köprülü Mehmed Paşanın Avrupa kıtasında seferde olmasını fırsat bilen Celaliler, Anadolu’da harekete geçti. Bunun üzerine Avrupa seferi dönüşünde görevlendirilen Köprülü, fesat yuvalarını dağıtıp, elebaşlarını yakalattı. Âsilerin üzerine kuvvet sevk edip, cezalandırdı. Bu Celali hareketlerinin bastırılmasında, Diyarbakır Valisi Murtaza Paşanın çok hizmeti geçti. Osmanlı Devletinin varlığı ve bekası için asilere karşı sert tedbirler aldı.
Köprülü Mehmed Paşa, uzun yıllar çeşitli kademelerde vazife yaptıktan sonra, vezir-i azamlığının 5 yıl 1 ay 15. gününde seksen yaşlarındayken 29/30 Ekim 1661 gecesi vefat etti. Devlete hizmetinden çok memnun olan Sultan Dördüncü Mehmed Han, Köprülü Mehmed Paşanın oğlu Fazıl Ahmed Paşayı Vezir-i azamlığa tayin etti. Köprülü; akıllı, zeki, hadiselerden ders alır, vaziyete göre hareket eder, hissi hareket etmezdi. Her şeyi zamanında yapmaya dikkat ederdi. Devletin menfaatlerini her şeyden üstün tutardı.
Samsun’un Vezirköprü ilçesi ve Köprülü ailesi, Köprülü Mehmed Paşanın adıyla alakalıdır. Kabri, İstanbul Çemberlitaş yakınında yaptırdığı kütüphanesinin bahçesindedir.
Âl-i Osman’a son derecede sadık olup, padişah kendisinden emindi. Devletin en buhranlı dönemlerinde idareyi ele alıp, içeride fitne ve fesadın kökünü kazıyan, dışarıda kaybedilen toprakları tekrar ele geçiren Köprülü Mehmed Paşa, pek çok hayır eserleri bıraktı. Türbesinin yanında medresesi ve çeşmesi, Taraklu Borlu (Safranbolu) da camisi vardır. Tokat’ın Turhal kazasında han, Samsun’un Vezirköprü kazasında çeşme ve namazgahı, Anadolu, Rumeli ve adalarda pekçok cami, mescit namazgah, mektep, köprü, han, çeşme, değirmen ve dükkanlar yaptırdı. Bu eserlerin masraflarını ve tamiratının karşılanabilmesi için de pek çok arazi vakfetti.
